Рассмотрено на заседании ЦМК ________________________ Голованова О.Н. «_____» _______________ 2015г. . Согласовано зав.методкабинетом _____________________ Хатипова Е.Х. «_____» _____________ 2015г. Утверждено замдиректора по УПР _____________________ _ Тихомирова Н.В. «_____» ________2015г .
МЕТОДИЧЕСКАЯ РАЗРАБОТКА



внеклассного мероприятия

«Татар халык ашлары»

Подготовили:
преподаватели татарского языка и литературы Хайрова А.Р. Зиганшина Э.М. Елабуга 2015 г. В данной методической разработке представлена методика организации и проведения внеклассного мероприятия по теме «Татар халык ашлары». Министерство образования и науки Республики Татарстан Государственное автономное образовательное учреждение среднего профессионального образования «ЕЛАБУЖСКИЙ ПОЛИТЕХНИЧЕСКИЙ КОЛЛЕДЖ»

Методическая разработка внеклассного

мероприятия

Лист: 2 из 10

Редакция: 1-2015
Целью методической разработки является развитие у студентов чувства любви и уважения к традициям и музыке татарского народа, узнавание новой информации об истории татарской национальной кухни, ознакомление с образцами татарской национальной кухни. Разработка предназначена для использования преподавателями на классных часах.
Пояснительная записка
Реализация личностно-ориентированной технологии обучения является одной из основных задач современного образования. Педагогический процесс при личностно-ориентированной педагогике направлен на развитие уникальной целостной личности, развитие ее задатков и творческого потенциала. При этом необходимо учитывать возможности и особенности каждого студента. Внеклассные мероприятия, проводимые в свободной игровой форме, способствуют решению вышеозначенной задачи, поскольку создают комфортность общения, поддерживают интерес к учебе и непрерывный рост каждого студента, участвующего в проведении и подготовке мероприятия. Каждый студент может найти себе дело по душе: участие в оформлении или организация команды, подготовка материалов к турниру или участие в выступлении. Практика свидетельствует: чем разнообразнее по форме и богаче по содержанию жизнь студентов в колледже, тем успешнее развиваются их творческие способности, раскрываются сильные стороны личности молодых людей, растёт их интерес к знаниям, тем самым плодотворнее протекает процесс обучения и воспитания. Данное внеклассное мероприятие посвящено популяризации татарского языка и литературы. Методическая разработка адресована преподавателям образовательных учреждений среднего профессионального образования.
Оглавление


Методическая разработка внеклассного

мероприятия

Лист: 3 из 10

Редакция: 1-2015
1.Введение 2.Подготовительный этап 3.План мероприятия 4.Методика проведения 5.Сценарий проведения 6.Заключение 7.Список литературы
ВВЕДЕНИЕ


Методическая разработка внеклассного

мероприятия

Лист: 4 из 10

Редакция: 1-2015
Кулинарное искусство татарского народа богато своими традициями. Сложилось оно в результате многовекового развития, тесно связанного с окружающей средой, как природной, так и этнической. Глубинные же корни ведут в тюркский мир – к традициям народов Волжской Булгарии, Золотой Орды, Казанского ханства. Основу татарской кухни составляли продукты крестьянского хозяйства. Это различные зерновые и бобовые в виде муки и крупы. Любимым мясом поволжских татар считается баранина, хотя широко используется и говядина. Лошадей так же разводили не только для хозяйственных нужд: конина шла в пищу как в вареном, так и в соленом, валеном виде, в виде колбасы.Значительным подспорьем являлось птицеводство (куры, гуси, утки), пчеловодство. Молоко использовалось, главным образом, в переработанном виде – творог, сметана, сливки, катык, айран и другие. Помимо этих продуктов татары издавна широко использовали привозной рис, пряности, южные сухофрукты (изюм, урюк, чернослив), чай. Из всего многообразия блюд наиболее характерными для традиционной татарской кухни являются, во- первых, супы и бульоны, мясные, постные ( вегетарианские), молочные, названия которых определялись по названию заправленных в них продуктов – круп, овощей, мучных изделий. Именно разнообразие последних ( токмач, умач, салма и др.) является приметноой чертой татрской кухни. А суп – лапша на мясном бульоне до сих пор остается обязательным блюдом и во время приема гостей. В бульоне подовались и пельмени, которые готовились так же и к званым обедам.Тесту татары всегда придавали большое значение и хорошо умели его готовить. Во- вторых, обилие мучных изделий, используемых как в повседневной пище, так и по случаю званых обедов. Тесту татары всегда придавали большое значение и хорошо умели его готовить, причем одинаково искусно выпекают пироги из кислого ( дрожжевого) и пресного, простого и сдобного, крутого и жидкого теста, с начинкой и без начинки, хотя именно изделия с начинкой придают своеобразие татарской кухни. Татарская кухня очень богата изделиями из сдобного и сладкого теста, которые подовались к чаю: чельпек, катлама, кош теле, паштет и.т.д.. Кстати, многие из них по содержанию, способу приготовления типичны для тюркских народов в целом. “Чайный стол – душа семьи”, говорят татары, подчеркивая тем самым не только свою любовь к чаю, как к напитку, но и значимость его в застольном ритуале. Это третья характерная особенность татарской кухни. Пьют чай крепким, горячим, нередко разбавляя молоком, сливками. Без чая, по существу, не обходится ни один прием пищи. Чай с печеными изделиями (коймак, кабартма) порой заменяют завтрак, обед или ужин. Чай – непременный атрибут встречи гостя, причем любого – званого и незваного. Кстати, угощение начинается с раздачи каждому участнику специальной салфетки, которую растилают на колени. В прошлом нередко для этих целей использовали одно длинное – метров 15- 20 полотенце. Появление на званом обеде нежданного гостя, особенно если это человек приезжий, считается хорошим предзнаменованием. Украшением же застолья и

Методическая разработка внеклассного

мероприятия

Лист: 5 из 10

Редакция: 1-2015
сейчас остается хорошая беседа: “Ашның тәме тоз белән – мәҗлес яме сүз белән”, -- считают в народе.
ПОДГОТОВИТЕЛЬНЫЙ ЭТАП
Современная молодежь должна уметь формировать представление о кухне в целом и о татарской кухне в частности, знать историю татарской национальной кухни, научиться готовить татарские национальные блюда, определять ее особенности. Преподавателем был найден материал: - высказывание великих людей; - игры; - презентации; - информативный материал; - видеоматериал При проведении мероприятия были использованы образцы татарской национальной кухни: губадия, треугольники, сметанник, хворост.
ПЛАН МЕРОПРИЯТИЯ

Тема
: «Татарская национальная кухня»
Цели
: - развитие творческой деятельности и способностей студентов, ознакомление студентов с татарской национальной кухней, развитие речевых навыков студентов. -воспитание у студентов чувства любви и уважения к татарской нации, кухне, гордости (детям-татарам) за свою нацию, сплочения студенческого коллектива; - формирования у студента представления о татарской кухне, ее особенностях, традициях татарского народа, о современных технологиях приготовления различных блюд, формирования у студентов умений вжиться в роль.
Вид мероприятия
: урок – экскурсия в ресторан «Татар халык ашлары»
Сфера:
общественное питание
Социальная роль
: нравственная
Место проведения:
аудитория учебная
Время проведения:
1.30 минут.
Оформление :
плакаты , интерактивная доска, проектор, оформление «ресторанного стола с угощениями татарской национальной кухни» (стол, угощения, самовар).
Участники:
студенты группы 521.

Методическая разработка внеклассного

мероприятия

Лист: 6 из 10

Редакция: 1-2015

МЕТОДИКА ПРОВЕДЕНИЯ


В аудитории собираются студенты группы 521, приглашенные гости. Участники мероприятия занимают рабочее место. Ведущий (преподаватель) открывает ресторан, представляет присутствующих гостей – участников посетителей ресторана и жюри. Преподаватель, используя презентацию: - сообщает тему и цели мероприятия; - представляет участников мероприятия, жюри. Ведущая (студентка 521 группы) читает стихотворения, предоставляет информативный материал. Ведущий (студент) читает стихотворение. Ведущий (преподаватель) представляет презентации, информативный материал на компьютере на тему: «Татар халык ашлары». Презентации, информативный материал подобраны согласно целям и задачам мероприятия. Мероприятие начинается с музыкального оформления – татарской танцевальной музыки. Проводится игра «Правильное название блюда» (нужно сложить все буквы в правильное название блюда).Выигравший получает звездочку. Ведется беседа о татарской и русской национальных блюдах. Студенты рассказывают про татарскую кухню. Далее проходит игра «Угадай не национальное блюдо» (студенты из выбранных картинок на доске убирают те картины, которые не входят в татарскую кухню). Выигравший получает звездочку. Ведущий (студент) дает информативный материал о традициях татарского народа, относящихся к кухне. После этого он поет татарскую песню. Ведущий (преподаватель) развивая тематику татарских традиций, показывает участникам словарь татарских фразеологизмов, далее ведущий рассказывает о 10 фразеологизмах, касаемо татарской кухни, еды, продуктов. Происходит обсуждение этих высказываний с участниками. Ведущий (преподаватель) показывает видеоролик технологии приготовления татарского национального блюда «чак-чак». Обсуждение с участниками данного видеоролика. Ведущий (студент) дает информацию о культуре чаепития. Далее ведется обсуждение со студентами о различных традициях разных народов культуры чаепития. Ведущий (преподаватель) подводит итоги внеклассного мероприятия, связывая его с получаемой студентами 521 группы профессией «Технология продукции общественного питания».

Методическая разработка внеклассного

мероприятия

Лист: 7 из 10

Редакция: 1-2015
Ведущий (преподаватель) дает слово студенту, который читает стихотворения, зазывающий к чаепитию. Преподаватель награждает активных студентов. Чаепитие с гостями и студентами. На экране высвечивается и проигрывается гимн Татарстана.
СЦЕНАРИЙ МЕРОПРИЯТИЯ

«Татар халык ашлары»

Ход мероприятия

Ведущий:
Хәерле көн кунаклар һәм укучылар! Без бүген сезнең белән татар халкына гына хас булган милли ашлары турында сөйләшербез. Д әресебезнең темасы “Татар халкының мили ашларын өйрәнү һәм әзерләү” дип атала.
Дәресебезнең

төп

максаты
Татар халкының гореф- гадәтләрен хөрмәтләү, татар халкының милли ризыкларына кызыксыну уяту, толерант шәхес тәрбияләү.
Ведущая (студентка)
: Ишек ачыла, ишек ябыла Ишек ачык түрдән үтегез Кайчан булмасын , рәхим итегез. Кем килсә дә чыгармабыз борып , Ачарбыз күңел, әңгәмә корып. Туклану — кешенең яшәве өчен төп шартларның берсе. Кешенең сәламәтлеге дә, аның эшкә сәләтлелеге дә һәм хәтта озак яшәве дә туклануны дөрес оештыруга бәйләнгән. «Раннур» нәшриятында басылып чыккан «Татар халык ашлары» китабы да нәкъ менә туклану мәсьәләләрен яктырта. Татар ашларын әзерләү-пешерүнең төгәл рецептларын булдыру, аларны халыкка җиткерү буенча бик күп еллар дәвамында зур эш башкарган күренекле аш-су остасы Юныс Әхмәтҗановның барлык мирасы да бергә туплап чыгарылды. Китапта төрле ашларны ничек әзерләргә өйрәткән киңәшләр бирелә. Анда яшелчә һәм ит, диңгез һәм елга балыгы, камыр ашлары, үләннәр, җиләк-җимеш, гөмбә, сөт ашлары, кыргый җәнлек һәм кош итләреннән ашамлыклар, чәй турында һәм башка бик күптөрле мәгълүматлар бар. Азыкны ничек эшкәртү, чистарту, саклау турындагы һ. б. киңәшләр китапта зур урын алып тора. Китап 14 бүлектән тора. Һәр бүлек ахырында файдалы киңәшләр бирелеп барыла. Иң соңыннан табын әзерләү, табында утыруның милли традицияләре хакында да мәгълүматлар бирелә. Әлеге китап төсле фоторәсемнәр белән дә бизәлгән.
Ведущий (студент)
: Ямьле матур көн иде, Чакырдык без кунаклар. Кунакларны сыйларга, Салдык майлы коймаклар. Чыж-чыж итеп коймаклар Җәелде, әй, җәелде. Менә тагын кечкенә

Методическая разработка внеклассного

мероприятия

Лист: 8 из 10

Редакция: 1-2015
Булып калды, җыелды Җыелды, әй, җыелды. Аннан ары кабарды Кабарды,әй, кабарды. Шиңде, юп-юка калды Пеште инде коймаклар. Сыйландылар кунаклар, Тордылар, баш иделәр Таралдылар, әй, шатлар.
Ведущий
: Ә хәзер мин сезнең белән уен уйнап алам. Сезгә бирелгән хәрефләр җыелмасы, шулардан татар халык ашын танып алырга кирэк.
Ведущий
: Ә хэзер без сезнең белән татар халык традицияләре һәм ашлары турында аралашып алыйк әле дуслар.
Студент
: Татар халкының милли традицияләргә бай ашлар әзерләү осталыгы бик күптәннән килә. Ул күп гасырларга сузылган табигый, шулай ук этник әйләнә- тирә мохит белән тыгыз бәйләнгән үсеш нәтиҗәсе. Тирәндәге тамырлар исә төркиләр дөньясына – Болгар йортына, Алтын Урдага, Казан ханлыгына барып тоташа.
Студент
: Татар халык ашларының нигезен крестьян хуҗалыгы продуктлары тәшкил иткән. Болар – бөртекле ашлык һәм кузаклылардан әзерләнгән оннар һәм ярмалар.
Студент
: Идел буе татарлары аеруча сарык итен яратып ашаган, сыер итен дә шактый күп кулланганнар. Атларны хуҗалык ихтыяҗлары өчен генә түгел, бәлки ите өчен дә үрчеткәннәр, ат итен пешереп ашаганнар, тозлаганнар, каклаганнар, казылык ясаганнар. Кошлар (тавык, каз, үрдәк) үрчетү, умартачылык белән шөгыльләнү хуҗалык өчен зур ярдәм булган.
Студент
: Сөтне, башлыча, эшкәртеп – эремчек, каймак, сөт өсте, катык, әйрән һ. б. рәвешендә кулланганнар. Бу продуктлардан тыш, татарлар читтән китерелгән дөге, аш тәмләткечләр, кипкән җиләк – җимешне (йөзем, өрек, кара җимеш), чәйне бик күптәннән кулланганнар.
Студент
: Гаять күптөрле ашамлыклардан татар халкына, беренчедән, традицион ашлар һәм шулпалар хас: итле, сөтле, кысыр ашлар; аларның исемнәре ашка нәрсә салуга – ярма, яшелчә, камыр салынуга карап билгеләнә. Ашка сала торган камыр эшләнмәләренең төрлелеге (токмач, умач, чумар, салма һ.б.) татар табынының үзенчәлекле ягы. Ә ит шулпасында пешерелгән токмач белән әле хәзер дә кунак сыйлыйлар. Пилмәнне дә шулпа белән биргәннәр, аны да кунак чакырганда әзерләгәннәр. Икенчедән, татарларда камырлы ашлар гомүмән күп кулланыла, аларны көндәлек ашамлык буларак та, кунак чакырганда да әзерлиләр. Камырны татар халкы һәрвакыт бик тырышып һәм җиренә җиткереп әзерләгән. Шунысы да бар, ашамлыкларны әче (чүпрү салган) һәм төче, гадәти һәм татлы, каты һәм сыек камырдан да, эченә берәр нәрсә салып һәм салмыйча да оста пешергәннәр. Тик шулай да нәкъ менә эчле камыр ашлары табынның тагын бер үзенчәлеге булып тора.

Методическая разработка внеклассного

мероприятия

Лист: 9 из 10

Редакция: 1-2015

Ведущий
: Рәхмәт сезгә укучылар. Бик кызык итеп сөйләдегез. Ә хэзер без сезнең белэн тагы бер уенны уйнап алабыз. Сезнең максатыгыз татар халык ашларына керми торган ашамлыкны табарага.
Ведущий
: Дөрестән дә ,Һәр бер милләтнең тормыш-көнкүреш тәртибе үзенчәлекле күп йолалар , гореф-гадәтләр белән бәйләнгән. Йола дип милләтнең яшәешенә борынгы заманнарда ук кереп урнашкан тормыш- көнкүреш, дин кануннарын үтәү белән бәйле тәртип һәм гадәтне атыйлар. Мәсәлән, исәнләшү-сәламләшү тәртибе, зур эш башкарыр алдыннан олылардан фатиха алу тәртибе, юлга чыгар алдыннан дога уку h.6. Гореф - гадәт - халыкка хас, нык урнашкан үзенчәлек, һәркем үтәргә тиешле кагыйдә, канун. Мәсәлән, кунакны каршы алганда татар халкы чәкчәк белән каршы ала. Ә урыс халкы? Соңгы елларда халкыбызның туган җиренә, туган теленә, үткәненә, мәдәниятенә игътибары арта башлаганы сизелә. Бу үзгәреш йола, гореф-гадәт һәм бәйрәмнәрне үткәрүгә, онытылганнарын торгызуга һәм яңартуга китерә. Татар халкының борынгыдан килгән ел фасылларына бәйле Сабантуйлары, Нәүрүз, Питрау, Нардуган, бәйрәмнәре; ислам диненә бәйле Рамазан һәм Корбан бәйрәмнәре; йолаларга бәйле каз өмәсе, исем кую, туй мәҗлесләрен уздыру, аш-су әзерләү бүгенге көндә дә сакланган. Гасырлар дәвамында халыкның күңеленә сеңгән йола Һәм бәйрәмнәрнең рухы безнең әдәбиятыбызда чагылыш тапкан.
Ведущий
: Рәхмәт сезгә укучылар. Ә хэзер мин сезгә татар фразеология сүзлеген күрсәтәм. Һәм аннан мин сезгә 10 фразеологизмны укып китәсем килә.(Работа со студентами над переводом и пониманием фразеологизмов)
Ведущий
: Рәхмәт сезгә укучылар, булдырдыгыз. Хәзер без сезнең белән “Чәк- чәк” ясалышы технологиясенә карата видеоролик карап узарбыз.(Просмотр видеоролика с технологией приготовления чак-чака “Чак-чак”)
Ведущий
: Укучылар, чәк-чәк ясауның технологиясен сөйләп бирегез әле. (Студент рассказывает технологию приготовления чак-чака)
Ведущий:
Укучылар чәк-чәкне чәй белән эчәләр
.
Чәйне яраткан эчемлек буларак кына түгел, бәлки гореф- гадәт буларак та әһәмиятенә басым ясап, “Чәй яны – гаилә җаны", ди, халык. Бу – татар халык ашларының өченче үзенчәлеге. Чәйне куе итеп, кайнар килеш, еш кына сөт, сөт өсте белән эчәләр. Чәйсез бер генә табын да үтми диярлек. Кайагында камыр азыклары – кабартма, коймак белән чәй иртәнге, төшке яисә кичке ашны алыштыра. Чакырган кунакны да, чакырылмаганын да чәй белән сыйламый калмыйлар. Сүз уңаенда әйтеп үтик, башта һәр кешегә тастыамал бирәләр, аны тез өстенә ябалар. Элегрәк бөтен кеше өчен 15- 20 метрлы бер генә сөлге кулланганнар. Чакырылган кунаклар мәҗлесенә көтелмәгән кунак, бигрәк тә чит кеше килеп керсә, моны яхшылыкка юраганнар. Табын янындагы күңелле әңгәмә хәзер дә

Методическая разработка внеклассного

мероприятия

Лист: 10 из 10

Редакция: 1-2015
мәҗлес күрке булып тора. “Ашның тәме тоз белән, мәҗлес яме сүз белән”, ди халык .
ЗАКЛЮЧЕНИЕ

Ведущий:
Рәхмәт укучылар сезгә бүгенге ачык чараны ямьләндергән өчен, рәхмәт сезгә кунаклар килгән өчен. Сезнең профессиягез туклану белән бәйләнгән, сез безнең көллияттә төрле ашлар пешерергә өйрәнәсез, татар халык ашларын да үз өегездә туганнар белән яратып пешерерсез дип уйлап калам. Ә хэзер сүземне Динарга бирәсем килә.Рәхим итеп тыңлагыз, өстә янына рәхим итегез.
Студент
: Энҗе Мөэминова “Чакыру.” Безнең халык кунакчыл: “ Якты чырай—такта чәй”, - дип, Каршы ала кунакны. Ата- баба гадәтләрен Без дә дәвам итәбез Безгә кунакка килегез – Көтәбез! Һәр кемгә чыгар өлеш: Бар кыстыбый һәм бәлеш! Җитешегез, кунаклар, Кыстатмагыз, кунаклар! Өйгә кайтып китәргә Ашыкмагыз, кунаклар!